Tutum, yaşantı ve deneyimler sonucu oluşan, ilgili olduğu nesne ve durumlara karşı bireyin davranışları üzerinde yönlendirici veya dinamik bir etkiye sahip ruhsal ve zihinsel yönden hazır olma durumudur.

Ebeveynlerin çocuklarını yetiştirirken nasıl bir birey olacağına dair idealleri vardır. Ebeveyn tutumları, çocukları üzerindeki inanç ve beklentilerini gerçekleştirmek için anne-baba tarafından uygulanan tutum ve davranışlardır. Gelin hep beraber ebeveyn tutumlarını birlikte inceleyelim.

Demokratik Tutum

Demokratik tutum, çocukların kişilik gelişimi için en uygun olan tutumdur. Çocuğuna her koşulda sevgisini veren, çocuğun gelişim özelliklerini göz önünde bulunduran ve katı kurallar koymayan ebeveyn tutumudur. Anneler ve babalar, çocuğun davranışları üzerinde kontrol sahibidir. Ebeveynler çocuklarına karşı güven verici ve hoşgörülü bir tutum içindedirler. Çocuğun sorumluluk sahibi, özgüvenli, bağımsız bir birey olmasına destek olurlar. Çocuklarının kendileri kadar deneyimli olmadıklarının farkında oldukları için çocuklarına yol gösterirler. Kuralları uygular ve çocuğu yanlış davranışlarıyla yüzleştirirler. Ebeveyn ve çocuk arasında karşılıklı fikir alışverişi vardır. Ebeveyn, çocuğun istek ve görüşlerine açık olduğu için aralarında samimi bir ilişki bulunur. Demokratik ebeveyn tutumunda yetişmiş çocukların, bağımsız, arkadaş canlısı, yaratıcı, kendine güvenen, akademik başarısı yüksek, fikirlerini özgürce dile getiren bireyler olması beklenir.

Otoriter Tutum

Otoriter tutumda, çocuğun kuralları sorgulamadan uygulaması beklenir, fikir alışverişinde bulunulmaz ve ceza yöntemi uygulanır. Otoriter ebeveyn ile çocuk arasındaki ilişki mesafeli ve samimiyetten yoksundur. Karar aşamasında çocukların beğenilerini göz ardı ederek onlara söz hakkı tanımazlar. Çocuğa olan sevgisini sadece istekleri yerine getirildiği zaman gösterirler. Çocuğa karşı sert ve soğuk bir tutum sergilerler. Çocuğun bağımsızlığını ve bireyselleşmesini cesaretlendirmezler. Otoriter ebeveynler, en iyisini onların bildiğini ve çocukların sorgulamadan kurallara uyması gerektiğini düşünürler. Otoriter ebeveynler, talepkârdırlar ve çocuğun duygusal ihtiyaçlarına yanıt vermezler. Disiplin ve davranış konusunda sabit fikirleri vardır. Otoriter ebeveyn tutumuyla yetişmiş çocukların özsaygılarının düşük olduğu, uyum sorunları yaşadıkları ve kaygı seviyelerinin yüksek olduğu görülmüştür. Otoriter ebeveyn tutumu, çocuğun içe kapanık, çekingen, düşük özgüvenli, güvensiz, kinci, pasif ve saldırgan bir kişilik geliştirmesine neden olabilmektedir.

İzin Verici Tutum

İzin verici tutum, çocukların davranışları üzerinde kontrol sağlamayan, çocuklara sınırsız bir özgürlük tanıyan, sınır ve kuralların olmadığı ebeveyn tutumudur. İzin verici ebeveynler disiplinde fazlasıyla gevşek ve talepleri azdır. Çocuğa yeteri kadar sorumluluk vermezler. Uygun olmayan davranışları görmezden gelirler. Tutarlı olmayan bir disiplin anlayışı hakimdir. Ayrıca, ihmalkarlığa varacak şekilde aşırı hoşgörülü tutum söz konusudur. İzin verici tutuma sahip ebeveynler çocuğun dürtülerini kabul ederler, ayrıca çocuğu davranışlarının sonuçlarıyla yüzleştirmekten ve cezadan kaçınırlar. Çocuk, ihtiyaçlarını kendi yoluyla ifade ettiğinde ebeveyn yüzleşmekten kaçındığı için çocuğun ihtiyaçlarını ertelemeden karşılama eğilimindedirler. İzin verici ebeveyn tutumu, çocuğun bencil, sosyal uyumu düşük bir kişilik geliştirmesine, benmerkezci düşünmeye ve dürtüselliğe neden olabilmektedir.

Aşırı Koruyucu Tutum

Çocuğun hata yapmasından korkarak onun yerine işleri üstlenen ve isteklerini ertelemeden yerine getiren ebeveyn tutumudur. Aşırı koruyucu tutumda ebeveyn, çocuğun bağımsızlaşma isteğini ve girişimini, kendi otoritesinin yok olacağı ile ilgili bir tehdit olarak algılar. Aşırı koruyuculuk; aşırı teması ve sosyal olgunluğun önlenmesini içerir. Bireyselleşmesi engellenen çocuk, bağımlı ve sorumluluktan kaçan bir kişilik geliştirebilir. Ebeveynin aşırı kontrolü ve özeni, çocuğu bağımlı, duygusal kırıklıkları olan, kendine güvenmeyen, kendi başına karar veremeyen, sürekli başkasının yardımına ihtiyaç duyan, korkak ve talepkâr bir kişilik geliştirmesine neden olmakta ve çocuğun bağımsız bir kişilik geliştirmesini, kendi kendine yetebilmesini, kendi davranışlarını kontrol etmesini engelleyebilmektedir.

Anne baba tutumları çocuğun kişilik gelişimi üzerinde oldukça etkilidir. Ana-babanın tutumu, gelişmekte olan çocuğa örnek model oluşturarak çocuğun benzer tutumları sergilemesine neden olur. Ana-babaların çocuklarına yönelttikleri tutumun sağlıklı olması, büyük ölçüde onların kendi içlerinde barışık, kararlı, dengeli, huzurlu ve birbirlerine karşı sevgi ve saygılı olmalarına bağlıdır.