SINAV KAYGISI NEDİR?
Sınav kaygısı; öncesinde öğrenilen bilginin sınav sırasında etkili bir biçimde kullanılmasına engel olan ve başarının düşmesine yol açan yoğun kaygı olarak tanımlanır.

SINAV KAYGISI NEYLE İLİŞKİLİDİR? 
Bireyin sınava yüklediği anlamlar, sınavla ilgili zihinde oluşturulan imaj, sınav sonrası duruma ilişkin atıflar ve sınav sonrası elde edilecek kazanımlara verilen önem sınav kaygısı oluşumu üzerinde etkilidir.

SINAV KAYGISININ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Huzursuzluk, endişe, tedirginlik, sıkıntı, başarısızlık korkusu, çalışmaya isteksizlik, mide bulantısı, taşikardi, titreme, ağız kuruluğu, iç sıkıntısı, terleme, uyku düzeninde bozukluklar, karın ağrıları vs. bedensel yakınmalar, dikkat ve konsantrasyonda bozulma, kendine güvende azalma, yetersiz ve değersiz görme sık görülen belirtilerdir.  

SINAV STRESİ NEDEN ORTAYA ÇIKAR?

Sınav stresi farklı durumlardan dolayı ortaya çıkabilir. Ama en yaygın olan sebeplerden bir tanesi öğrencilerin sınava tamamen hazırlanmadığını düşünmelerinden dolay kaynaklanabilir. Özellikle sınav yaklaştıkça ortaya bu duygu beraberinde stres duygusunu da ortaya çıkarır. Öğrencilerin son deneme sınavlarında aldıkları düşük notlar öğrencilerde bu durumun ortaya çıkmasına sebep olabilir. Ya da öğrencilerin son dönemlerde bazı dersleri unuttuğunu düşünmeye başlaması beraberinde stresi de ortaya çıkarmaktadır. Sınav psikolojisi bozulan öğrenciler sınav sırasında da strese yenik düşerek bildikleri konularda bile hata yapmaya başlar.

Stresin ortaya çıkmasına sebep olan bir diğer duygu da öğrencilerin sınava çok fazla anlam yüklemesi ya da diğer bir deyiş ile hayatlarının bu sınava bağlı olduğunu düşünmelerinden dolayı ortaya çıkar. Sosyal hayattaki ya da aile içerisindeki baskı bu durumun ortaya çıkmasının en büyük sebeplerindendir. Bu durum genellikle ailelerin öğrencilere sınavı durmadan dile getirmesi ya da ailelerin öğrencilere sadece derslerini sormasından dolayı ortaya çıkabilir. Bu durumun ortaya çıkmaması için en büyük görev ailelere düşmektedir.

SINAV KAYGISININ ETKİLERİ NELERDİR?

Öğrenilenleri aktaramama, okuduğunu anlamama, düşünceleri organize etmede zorluk, dikkatte azalma, sınavın içeriğine değil kendisine odaklanma, zihinsel becerilerde zayıflama, enerji azlığı, fiziksel rahatsızlıklar sınav kaygısının başlıca etkileridir. Sınav kaygısı gerçek dışı beklenti ve yorumlar içerdiğinden yanıltıcıdır. Öğrenciyi farkında olmadan kendi davranışının sınav kaygısının oluşmasında etkisi olan olumsuz otomatik düşünceler nelerdir?

“Sınava hazır değilim”, “Bu bilgiler çok gereksiz ve saçma. Nerede ve ne zaman kullanacağım ki?” “Sınavlar niye yapılıyor, ne gerek var?” “Bu bilgiler gelecekte benim işime yaramaz” “Sınava hazırlanmak için gerekli zamanım yok ki!” “Bu konuları anlayamıyorum, aptal olmalıyım” “Ben zaten bu konuları anlamıyorum” “Biliyorum, bu sınavda başarılı olamayacağım” “Sınav kötü geçecek” “Çok fazla konu var, hangi birine hazırlanayım?” sıklıkla gözlenen olumsuz otomatik düşüncelerdir. 

SINAV KAYGISIYLA BAŞA ÇIKMA YOLLARI NELERDİR?

Düşünce ve inançları sorgulamak, gerçekçi olmayan düşünme alışkanlıklarını farklı bir gözle yeniden değerlendirmek, nefes alma egzersizleri, gevşeme egzersizleri, kaygıyı bastırmaya değil onu kabul etmeye ve tanımaya çalışmak, düşünceleri durdurma tekniği, dikkatini başka noktalara odaklama tekniği kullanılabilecek başa çıkma yollarıdır. 

SINAV ÖNCESİ NELER YAPILMALI?
Çalışma alışkanlıklarını ve sınava ilişkin tutumları gözden geçirerek yeni bir zihinsel yapılanma yaratmaya çalışmak gerekir. Zamanı iyi kullanılmalıdır. Beslenme ve uykuya dikkat edilmelidir. Sınava yönelik çalışmaları son güne/geceye bırakmamak önemlidir. Uygun yöntemlerle kaygının azaltılmasını sağlamak gerekir.

SINAV ESNASINDA NELER YAPILABİLİR?
Olumsuz otomatik düşüncelere karşı alternatif açıklamalar getirme, kontrolün kendisinde olduğunu hatırlatma, yanıtlayabileceği sorulardan başlama, kaygıyı azaltmaya yönelik teknikler kullanma (hızlı gevşeme, dikkat artırma teknikleri, kontrollü nefes alıştırması) sınav esnasında yapılabilecek bazı çalışmalardır.

SINAV SONRASINDA NELER YAPILABİLİR?
Kendini ödüllendirme, keyif veren etkinlikler, eksikler üzerine düşünme ve geleceğe yönelik yani planlama yapılabilecek aktivitelerdir.

PSİKİYATRİK DESTEK NE ZAMAN GEREKLİDİR?
Bir ruhsal bozukluk ortaya çıkmışsa (depresyon, anksiyete bozukluğu, uyku bozukluğu. vb.)ruhsal belirtilerden dolay işlevselliğinin bozulması, kaygıyla başa çıkmak için uygun olmayan yollar kullanma, davranış bozukluklarının görülmesi psikiyatrik destek gerektiğinin başlıca göstergeleridir.

Elanur KARTAL